W Toruniu projekt rewitalizacji Fortu X zdobywa coraz większe uznanie na arenie międzynarodowej, stając się tematem licznych dyskusji w świecie architektury. To innowacyjne przedsięwzięcie, zaplanowane przez pracownię Archigeum, jest uznawane za przełomowy krok w dziedzinie renowacji zabytkowych budowli.
Ożywienie zabytku: ambitna wizja Archigeum
W listopadzie ubiegłego roku, Archigeum z Bydgoszczy zaprezentowało odświeżone wizualizacje oraz szczegółowy plan rewitalizacji Fortu X, usytuowanego nad Wisłą w Toruniu. Projekt łączy w sobie renowację historycznej architektury militarnej z nowoczesnym przeznaczeniem komercyjnym, obejmującym funkcje hotelowe, konferencyjne, gastronomiczne oraz mieszkalne. Szczególnie ten ostatni aspekt, nazwany przez architektów „Domem nad fosą – Fort X”, zdobył pierwszą prestiżową nagrodę na międzynarodowej scenie.
Międzynarodowe uznanie dla kompleksowego projektu
Niedawno projekt rewitalizacji Fortu X został wyróżniony podczas 20. edycji Międzynarodowego Konkursu Architektonicznego International Architecture Awards 2025. Organizowany przez The Chicago Athenaeum oraz The European Center for Architecture Art Design and Urban Studies, konkurs ten wyróżnia najważniejsze innowacje w dziedzinie architektury na świecie. Wyróżnienie to nie tylko cieszy, ale także wskazuje na przyszłe możliwości pełnej renowacji Fortu X, zgodnie z planami inwestora oraz z udziałem konserwatora zabytków. Przemek Gawęda, lider pracowni Archigeum, wyraża nadzieję, że sukces ten zachęci do ratowania kolejnych zabytków Twierdzy Toruń.
Szczegóły planu rewitalizacji
Projekt zakłada kompleksowe odtworzenie historycznych fortyfikacji przy jednoczesnym poszanowaniu istniejącej zieleni. Renowacja obejmie schron, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej oraz instalację charakterystycznych dla pruskiej architektury rur wentylacyjnych. Planowane jest także przywrócenie funkcjonalności zasypanego obecnie systemu odwodnienia. Z perspektywy mieszkańców kluczowe jest pytanie o termin realizacji tych planów. Obiekt znajdujący się przy ul. Przy Grobli wciąż czeka na swoje drugie życie, a proces pozyskiwania niezbędnych zgód administracyjnych trwa.
Historyczny kontekst Fortu X
Fort X, znany również jako Bateria Wiślana, jest częścią XIX-wiecznej Twierdzy Toruń, która składa się z ponad 200 obiektów, w tym 18 dużych fortów. Twierdza ta jest jednym z najważniejszych zespołów fortyfikacyjnych w Europie i jednym z największych w Polsce. Fort X został zbudowany w latach 1888-1889. Pracownia Archigeum już w 2018 roku, dzięki pracy Przemka Gawędy, Marcina Sajdaka i Dariusza Wituckiego, przedstawiła pierwsze koncepcje odnowienia tego historycznego miejsca.